Zastosowanie elementów systemu rurowego Jacob w transporcie grawitacyjnym produktów sypkich
Transport produktów sypkich może być mechaniczny (podajniki ślimakowe, taśmowe, kubełkowe), pneumatyczny (transport podciśnieniowy lub nadciśnieniowy) oraz grawitacyjny (swobodny spadek). Aby produkt nie pylił na otoczenie, trzeba transport grawitacyjny poprowadzić w zamkniętych przestrzeniach. Najczęściej są to rury. A w wielu przypadkach rury systemu Jacob.
Andrzej Żelazo
Elementami systemu Jacob są: rury, łuki, trójniki, redukcje, przesypy dwudrogowe czy rozdzielacze wielodrogowe. Wszelkie elementy w zakresie od DN 60 do DN 630 są zakończone charakterystycznymi wywijkami (po 6 mm) oraz łączone obejmami żłobkowymi. Dostępne są też elementy o średnicy od DN 350 do DN 1600 łączone na kołnierze. Wszystkie one mogą być wykonane ze stali węglowej malowanej, ocynkowanej albo ze stali nierdzewnej AISI 304 lub AISI 316.
Najczęściej z transportem grawitacyjnym mamy do czynienia przy wysypach z worków, big bagów, zbiorników (silosów) lub w sytuacji kiedy transportujemy produkt na samą górę instalacji (transportem pneumatycznym lub podajnikiem kubełkowym), a następnie kierujemy go rurami do odpowiednich komór, silosów, linii produkcyjnych, przesiewaczy czy maszyn pakujących.
W wypadku produktów spożywczych (i wielu chemicznych) generalnie stosowane są elementy wykonane ze stali nierdzewnej o grubości g = 2 mm oraz uszczelki spełniające wymagania FDA oraz EC 1935/2004 (seria „Food Grade”). Uszczelki te są wykonane z silikonu białego lub niebieskiego (wykrywalny na detektorach metali) albo z czarnego EPDM (przewodzącego ładunki elektrostatyczne). Obejmy łączące mogą być zrobione ze stali nierdzewnej (tak jak elementy rurociągów) albo ze stali węglowej ocynkowanej.
W przypadku wymagań ATEX dodatkowo stosuje się elementy służące do odprowadzenia ładunków elektrostatycznych, takie jak ucha, kabelki czy mostki (specjalne elementy nakręcane na śrubę obejmy, łączące metalicznie dwie części ze sobą). Elementy napędowe (przesypy czy przepustnice) dostosowane są do pracy w strefie 2.0 (wewnątrz urządzenia) – mogą być też wyposażone w osprzęt do pracy w strefie ATEX 2.2 lub 2.1 (na zewnątrz urządzenia). W wypadku produktów zbożowych czy paszowych (jak również mineralnych) głównie stosowane są elementy wykonane ze stali węglowej malowanej o grubości g = 2 mm lub g = 3 mm, łączone na obejmy z masą uszczelniającą lub na obejmy z uszczelkami.
Aby zwiększyć odporność elementów na wycieranie, dodatkowo wykłada się je różnymi elastomerami poliuretanowymi (lub wylewa na gorąco w formie). Te elastomery mogą być wklejane lub przykręcane oryginalnie przez firmę Jacob – jako Kryptan lub Rhino Hyde. W Polsce elementy systemu Jacob wylewamy na gorąco poliuretanami o innych nazwach. Poliuretany mogę mieć właściwości antystatyczne czy dopuszczenie do kontaktu z produktami spożywczymi. Standardowa grubość poliuretanu to 5, 6 lub 8 mm. Zaletą poliuretanów jest elastyczna, ale bardzo odporna na wycieranie struktura.
Typowym kolorem, w jakim wykonane są elementy systemu Jacob, to RAL 7032. Ale stosowane są też inne kolory, np. RAL 1003, 1013 czy 1015. Docelowo można sobie wybrać jeden z prawie 3000 kolorów i odcieni. Elementy o średnicy do DN 630 malowane są farbą proszkową (grubość powłoki na zewnątrz elementu wynosi 55 µm). Części o większej średnicy malowane są natryskowo farbą podkładową też w kolorze RAL 7032 (grubość powłoki 44 µm na zewnątrz elementu). Do zmiany kierunku transportu grawitacyjnego służą przesypy dwudrogowe kierujące produkt raz w jedną, a raz w drugą stronę (odnogę). Przesypy mogą być produkowane z napędem ręcznym, pneumatycznym lub elektrycznym. Produkuje się przesypy o różnych mechanizmach wewnętrznych (z osłoną, z uszczelnieniem lub z dodatkowym doszczelnieniem wału).
W przypadku gdy chcemy przekierować strugę produktu na więcej odbiorów (urządzeń czy zbiorników), możemy zastosować rozdzielacze wielodrogowe. Są to urządzenia, w których odpowiednio ukształtowana rura (obracając się wokół pionowej osi) łączy wlot z jednym z wielu wylotów (nawet do 20 sztuk). Podstawową zaletą takiego urządzenia (poza pewnością działania) jest niska zabudowa (dużo niższa niż w przypadku kilku przesypów dwudrogowych ustawionych jeden na drugim). Należy zwrócić uwagę, że wybór wylotu (ustawienie rury) nie może się odbywać podczas sypania się produktu (na czas przestawiania należy zatrzymać transport produktu).
Podsumowując, w każdej instalacji transportu grawitacyjnego można zastosować elementy systemu rurowego Jacob. Ich wielką zaletą jest szybkość rozłożenia i ponownego złożenia instalacji (szczególnie ważne podczas mycia instalacji spożywczych lub chemicznych), bardzo duża odporność na wycieranie (elementy wyłożone poliuretanem) oraz duży asortyment dostępnych elementów.