W wielu gałęziach przemysłu – czy to chemicznego, czy spożywczego – stosowane są produkty sypkie, które stwarzają zagrożenie wybuchowe. Zabezpieczenie takich instalacji prowadzone jest generalnie w dwóch kierunkach. Po pierwsze, żeby zapobiec wybuchowi, a po drugie – jeśli już do niego dojdzie – żeby ograniczyć straty (zamknąć wybuch w instalacji lub ukierunkować go tam, gdzie straty będą najmniejsze). Firma Proorganika oferuje szereg urządzeń mających zastosowanie w instalacjach z produktami sypkimi również w strefach zagrożonych wybuchem. Są to elementy systemu rurowego Jacob, zawory zaciskowe HO-Matic oraz panele odciążające Vigilex.
Andrzej Żelazo

System rurowy Jacob
System rurowy Jacob jest to układ połączeń rurociągów, w którym wszystkie elementy są zakończone charakterystycznymi wywijkami i łączone obejmami żłobkowymi lub kołnierzami płaskimi. Znajduje on szerokie zastosowanie w instalacjach przenoszenia materiałów sypkich (transport pneumatyczny, instalacje przesypowe), instalacjach aspiracji (odpylania) oraz w instalacjach niskociśnieniowych (do wartości ciśnienia wynoszącej 0,5 bar). Elementy systemu rurowego produkowane są ze stali węglowej malowanej lub ocynkowanej (o grubości 1, 2 lub 3 mm) lub ze stali nierdzewnej (AISI 304, AISI 316 lub innej według potrzeb klienta) w zakresie średnic od DN 60 do DN 1600.
Elementy systemu rurowego Jacob znajdują również zastosowanie w strefach zagrożonych wybuchem. W zależności od sposobu łączenia mogą mieć one różną odporność na ciśnienie wybuchu: 3 bar przy połączeniu na obejmy żłobkowe, 6 bar przy połączeniu na kołnierze płaskie luźne, 10 bar przy połączeniu na kołnierze płaskie spawane lub na obejmy żłobkowe wzmocnione. Połączenia na obejmy żłobkowe stosuje się w zakresie średnic od DN 60 do DN 630, a połączenia na kołnierze płaskie luźne – w zakresie średnic od DN 350 do DN 1250. Średnice DN 1400 oraz DN 1600 mają zastosowanie tylko w przypadku kołnierzy płaskich spawanych. Połączenia na obejmy żłobkowe wzmocnione stosuje się dla następujących średnic: DN 80, DN 100, DN 120, DN 150, DN 175, DN 200, DN 250 oraz DN 300.

FOT. 1 Typowe łączenie systemu Jacob na wywijki lub kołnierze luźne

Kolejną ważną możliwością systemu jest odprowadzanie ładunków elektrostatycznych. Odprowadzenie ładunków (przepływ ich pomiędzy poszczególnymi elementami) powoduje, że się one nie gromadzą i nie tworzą różnicy potencjałów mogącej spowodować iskrę (a w konsekwencji wybuch w rurociągu). Może być ono realizowane w tym systemie za pomocą przyspawanych uch łączonych kabelkami, uszczelek z EPDM (przewodzących ładunki elektrostatyczne), specjalnych mostków. Mostki do odprowadzenia ładunków elektrostatycznych mogę być standardowe (do łączenia elementów wykonanych ze stali nierdzewnej lub stali węglowej ocynkowanej) albo mogą być wykonane ze stopką z EPDM (do łączenia elementów wykonanych ze stali węglowej malowanej proszkowo).

Jeśli chodzi o urządzenia napędowe, to w systemie Jacob mamy przepustnice, zasuwy, przesypy dwudrogowe, rozdzielacze dwudrogowe oraz obrotowe rozdzielacze wielodrogowe. Urządzenia te mogą być napędzane siłownikami pneumatycznymi lub silnikami elektrycznymi. Z reguły na zewnątrz urządzenia występuje strefa ATEX 2.2, a wewnątrz urządzenia strefa ATEX 2.0. Wewnątrz obudowy obrotowych rozdzielaczy wielodrogowych może występować strefa ATEX 2.1. Co do napędów pneumatycznych, to z reguły produkowane są one jako dostosowane do stref ATEX. Oczywiście mogą być one też wytwarzane standardowo. Najwięcej różnic widać w osprzęcie siłowników pneumatycznych (a mianowicie w skrzynkach wyłączników krańcowych). Standardowo w skrzynce wyłączników krańcowych (chodzi o sygnalizację położenia przepustnicy czy przesypu) stosowane są wyłączniki mechaniczne. Natomiast w strefach ATEX stosowane są indukcyjne czujniki położenia. Na FOT. 9 jest widoczny przykład instalacji w strefie ATEX – na połączeniach (obejmach żłobkowych) są założone mostki do odprowadzenia ładunków elektrostatycznych, a na siłownikach pneumatycznych znajdują się indukcyjne czujniki położenia.

FOT. 9 System rurowy Jacob – instalacja w strefie ATEX

Zawory zaciskowe HO-Matic
Zawory zaciskowe firmy HO-Matic są sterowane sprężonym powietrzem. Znajdują one szerokie zastosowanie w układach automatyki przemysłowej oraz urządzeniach do produktów sypkich (głównie w systemach odpowietrzania i odpylania). Charakteryzują się solidną i prostą konstrukcją, która gwarantuje wysoką niezawodność i długą żywotność. Składają się z obudowy ze współosiowo zamontowanym elastycznym wkładem. Ich zwarta konstrukcja (brak dodatkowego napędu) przyczynia się do tego, że mogą być używane nawet w najbardziej niedostępnych miejscach. Brak elementów blokujących przepływ powoduje, że zawory te świetnie nadają się do produktów pylistych, ziarnistych, zawiesin oraz cieczy.


FOT. 10, 11, 12 Od lewej: zawory HO-Matic serii 40, 41, 70

Aby zawór mógł być zastosowany w strefie ATEX, musi spełniać kilka wymagań. Po pierwsze wkład zaworu musi być wykonany z dodatkami przewodzącymi elektrostatycznie i jednocześnie obudowa zaworu musi zapewniać odprowadzenie ładunków elektrostatycznych. Jeśli chodzi o wkłady, to wymagania ATEX spełniają te wykonane z NR-E, a wymagania ATEX oraz jednocześnie FDA spełniają te wykonane z NR-LE, NBR-LE, EPDM-LE. Co do obudów spełniających wymagania ATEX, to są nimi obudowy serii 40 oraz 41 (wykonane w całości ze stopu aluminium), obudowy serii 70 (wykonane w całości ze stali nierdzewnej 1.4435 lub 1.4404) oraz część obudów serii 80. Z serii 80 wymagania ATEX spełniają tylko te obudowy, które wykonane są ze stopu aluminium oraz końcówek wykonanych z tworzywa POM-ELS (przewodzącego elektrostatycznie). Zawory serii 41 są zaworami kołnierzowymi, a pozostałe – zaworami gwintowanymi.

 

   Zawory zaciskowe HO-Matic są zaprojektowane i wykonane w ten sposób, że nie występują potencjalne źródła zapłonu. Ponieważ nie ma źródeł zapłonu, zawory zaciskowe mogą być użyte w strefach Ex 0, 1, 2, 20, 21, 22 (zgodnie z dyrektywą ATEX 2014/34/UE). Oczywiście należy pamiętać o uziemieniu zaworu (całego rurociągu). Można uziemić zawór, wykorzystując jedną ze śrub (przy zaworach kołnierzowych).

FOT. 13, 14 Zasada działania zaworów HO-Matic
 
Elastyczny wkład jest zamontowany w obudowie zaworu i otoczony przestrzenią, do której doprowadzamy sprężone powietrze. Po doprowadzeniu sprężonego powietrza okrągły początkowo wkład się zniekształca, staje się owalny w przekroju, a na końcu (po przekroczeniu odpowiedniego ciśnienia) się zaciska. Zawór zaciskowy staje się zamknięty. Aby otworzyć zawór, należy spuścić sprężone powietrze, a wkład samoczynnie powróci do okrągłego, pełnego przekroju. Żeby szczelnie zamknąć zawór, należy doprowadzić sprężone powietrze o ciśnieniu o 2,0–2,5 bar większym niż ciśnienie w rurociągu. Jeżeli zastosujemy wyższe ciśnienie, może wpłynąć to na szybsze zużycie wkładu. Zawory można stosować do maksymalnego ciśnienia w rurociągu wynoszącego 4 bar. Zawory serii 70 oraz 80 produkowane są w średnicach: 10, 15, 20, 25, 32 oraz 40 mm. Zawory serii 41 mają zaś średnice: 50, 65, 80, 100, 125 oraz 150 mm. A średnice zaworów serii 40 wynoszą: 50, 65 oraz 80 mm.
 
Panele odciążające Vigilex
Panele odciążające Vigilex chronią ludzkie zdrowie i życie oraz zabezpieczają urządzenia pracujące w strefie wybuchowej (dyrektywa 94/9/CE). Panele są tak zaprojektowane, aby w przypadku niekontrolowanego wzrostu ciśnienia (lub nastąpienia wybuchu) uwolnić jego nadmiar (lub też wyrzucić mieszaninę płomieni i pyłów w określonym kierunku). W ten sposób można ochronić pracujących w pobliżu ludzi, a także zapobiec zniszczeniu urządzeń (podajników kubełkowych, filtrów i innego wyposażenia hal produkcyjnych) – lub też je zminimalizować.
   System ochrony Vigilex stosowany jest po to, aby powstrzymać zapadnięcie się i zniszczenie zbiornika, na którym jest zamontowany. Można go montować na silosach, zbiornikach, filtrach i cyklonach. Panele mają różne wielkości i są dobierane w zależności od warunków procesu. Produkowane są panele kwadratowe i prostokątne. Dostępne są opcje wysokotemperaturowe, z przeciwkołnierzami i bez nich, odporne na promieniowanie UV i w wersji z ochroną przed złymi warunkami atmosferycznymi, a także z detektorami rozerwania (mechanicznymi lub magnetycznymi). Dla większości paneli standardowym ciśnieniem rozerwania jest ciśnienie 0,1 bar. Panele różnią się natomiast odpornością na podciśnienie (w zależności od typu jest to 0,05 bar, 0,1 bar lub 0,3 bar). Przeznaczone są do pracy w strefie Ex II D.
 
FOT. 15 Panel Vigilex typu VL
 
   Panele wybuchowe Vigilex produkowane są zgodnie z wymogami certyfikatów INERIS 08ATEX0038X i INERIS 08ATEXQ406.
 

Nowy numer

  1. Temat numeru: ATEX, ZABEZPIECZENIA PRZECIWWYBUCHOWE, FILTRACJA

    05/2025 (112)
  2. Temat numeru:DOZOWANIE, WAŻENIE I PAKOWANIE MATERIAŁÓW SYPKICH 

    04/2025 (111)
  3. Temat numeru:POMIARY, NAPĘDY, AUTOMATYKA, PNEUMATYKA

    03/2025 (110)
  4. Temat numeru:PRODUKCJA KRUSZYW,CEMENTU i WAPNA

    02/2025 (109)
  5. Temat numeru:FILTRACJA, ODPYLANIE, ATEX, BHP

    01/2025 (108)
  6. Temat numeru:TRANSPORT I LOGISTYKA

    07/2024 (107)
  7. Temat numeru: MAGAZYNOWANIE I LOGISTYKA

    06/2024 (106)
  8. Temat numeru: ATEX, FILTRACJA, UTRZYMANIE RUCHU

    05/2024 (105)

  9. Temat numeru: WAŻENIE I DOZOWANIE MATERIAŁÓW SYPKICH

    04/2024 (104)
  10. Temat numeru: POMIARY, NAPĘDY, AUTOMATYKA, PNEUMATYKA

    03/2024 (103)

  11. Temat numeru: SUROWCE SKALNE, PRZEMYSŁ CEMENTOWO-WAPIENNICZY

    02/2024 (102)

  12. Temat numeru: FILTRACJA, ODPYLANIE, ATEX, BHP

    01/2024 (101)

  13. Temat numeru: TRANSPORT I LOGISTYKA

    07/2023 (100)
  14. Temat numeru: MAGAZYNOWANIE I LOGISTYKA

    06/2023 (99)

  15. Temat numeru: ATEX, BHP, UTRZYMANIE RUCHU

    05/2023 (98)

  16. Temat numeru: WAŻENIE I DOZOWANIE MATERIAŁÓW SYPKICH

    04/2023 (97)

  17. Temat numeru: KRUSZYWA, CEMENT, WAPNO

    03/2023 (96)

  18. Temat numeru: ODPYLANIE, ATEX, BHP

    02/2023 (95)
  19. Temat numeru: POMIARY, AUTOMATYKA, NAPĘDY

    01/2023 (94)
  20. Temat numeru: TRANSPORT I LOGISTKA

    07/2022 (93)

  21. Temat numeru: MAGAZYNOWANIE  I APARATURA POMIAROWA

    06/2022 (92)
  22. Temat numeru: ATEX, BHP, UTRZYMANIE RUCHU

    05/2022 (91)
  23. Temat numeru: TWORZYWA SZTUCZNE, KOMPOZYTY

    04/2022 (90)
  24. Temat numeru: KRUSZYWA,CEMENT, WAPNO

  25. 03/2022 (89)

  26. Temat numeru: AUTOMATYKA, POMIARY, NAPĘDY

    02/2022 (88)
  27. Temat numeru: FILTRACJA, ODPYLANIE, ATEX, BHP

    01/2022 (87)

  28. Temat numeru: TRANSPORT I LOGISTYKA

    07/2021 (86)

  29. Temat numeru: MAGAZYNOWANIE I LOGISTYKA

    06/2021 (85)

  30. Temat numeru: UTRZYMANIE RUCHU, ATEX, BHP

    05/2021 (84)

  31. Temat numeru: RYNEK KRUSZYW, WAPNO, CEMENT

    04/2021 (83)
  32. Temat numeru: TWORZYWA SZTUCZNE, KOMPOZYTY

    03/2021 (82)
  33. Temat numeru:AUTOMATYZACJA, BADANIA I POMIARY

    02/2021 (81)
  34. Temat numeru:ODPYLANIE, ODKURZANIE, ATEX, BHP

    01/2021 (80)
  35. Temat numeru:TRANSPORT I LOGISTYKA 

    07/2020 (79)
  36. Temat numeru: LOGISTYKA I MAGAZYNOWANIE

    06/2020 (78)
  37. Temat numeru: UTRZYMANIE RUCHU, ATEX, BHP

    05/2020 (77)
  38. Temat numeru: Plastiki, kompozyty, przemysł chemiczny

    04/2020 (76)
  39. Temat numeru:RYNEK KRUSZYW, WAPNO, CEMENT

    03/2020 (75)
  40. Temat numeru:AUTOMATYKA, NAPĘDY, POMIARY

    02/2020 (74)
  41. Temat numeru: FILTRACJA, ODPYLANIE, ATEX, BHP

    01/2020 (73)
  42. Temat numeru: TRANSPORT MATERIAŁÓW SYPKICH

    07/2019 (72)
  43. Temat numeru: MAGAZYNOWANIE I LOGISTYKA

    06/2019 (71)
  44. Temat numeru: UTRZYMANIE RUCHU, ATEX, BHP

    05/2019 (70)
  45. Temat numeru: Tworzywa sztuczne i kompozyty

    04/2019 (69)
  46. Temat numeru: Rynek kruszyw -rozwiązania dla branży

    03/2019 (68)
  47. Temat numeru: AUTOMATYKA, PNEUMATYKA, POMIARY

    02/2019 (67)
  48. Temat numeru: FILTRACJA, ODPYLANIE, ATEX, BHP

    01/2019 (66)
  49. Temat numeru: Transport materiałów sypkich

    07/2018 (65)
  50. Temat numeru: Magazynowanie i logistyka materiałów sypkich

    06/2018 (64)
  51. Temat numeru: Utrzymanie ruchu

    05/2018 (63)
  52. Temat numeru: Kompozyty i tworzywa sztuczne, ważenie, dozowanie

    04/2018 (62)
  53. Temat numeru: Rozwiązania dla branży kruszyw

    03/2018 (61)
  54. Temat numeru: Automatyka i pomiary

    02/2018 (60)
  55. Temat numeru: Filtracja, odpylanie, ATEX, BHP

    01/2018 (59)
  56. Temat numeru: Transport materiałów sypkich

    07/2017 (58)
  57. Temat numeru: Logistyka i magazynowanie materiałów sypkich

    06/2017 (57)
  58. Temat numeru: Górnictwo,energetyka.ATEX

    05/2017 (56)
  59. Temat numeru: Rynek tworzyw sztucznych i kompozytów

    04/2017 (55)
  60. Temat numeru: Rozwiązania dla branży kruszywowej

    03/2017 (54)
  61. Temat numeru: Automatyka, pomiary

    02/2017 (53)
  62. Temat numeru: Filtracja,odpylanie,odkurzanie,BHP, ATEX

    01/2017 (52)
  63. Temat numeru: Transport  materiałów sypkich

    07/2016 (51)
  64. Temat numeru: Magazynowanie materiałów sypkich

    06/2016 (50)
  65. Temat numeru: Zabezpieczenia przeciwwybuchowe

    05/2016 (49)
  66. Temat numeru: Wagi.Dozowniki

    04/2016 (48)
  67. Temat numeru: Kruszenie.Mielenie.Granulowanie

    03/2016 (47)
  68. Temat numeru: Filtracja.odpylanie.BHP

    02/2016 (46)
  69. Temat numeru: Automatyka i pomiary 

    01/2016 (45)
  70. Temat numeru: Transport materiałów sypkich

    07/2015 (44)
  71. Temat numeru: Magazynowanie materiałów sypkich

    06/2015 (43)
  72. Temat numeru: Bezpieczeństwo procesowe i zabezpieczenia ATEX

    05/2015 (42)
  73. Temat numeru: Kruszenie, mielenie, mieszanie

    04/2015 (41)
  74. Temat numeru: Sita,przesiewacze,separatory

    03/2015 (40)
  75. Temat numeru: Automatyka i pomiary

    02/2015 (39)
  76. Temat numeru: Odkurzanie, odpylanie, BHP, Atex

    01/2015 (38)
  77. Temat numeru: Transport materiałów sypkich

    07/2014 (37)
  78. Temat numeru: Opakowania w przemyśle materiałów sypkich

    06/2014 (36)
  79. Temat numeru: Silosy i magazyny na materiały sypkie

    05/2014 (35)
  80. Temat numeru: Systemy dozujące, ważące i pakujące

    04/2014 (34)
  81. Temat numeru: Filtracja,odpylanie,odkurzanie

    03/2014 (33)
  82. Temat numeru: Automatyka i aparatura kontrolno-pomiarowa

    02/2014 (32)
  83. Temat numeru: Sita, przesiewacze i separatory przemysłowe

    01/2014 (31)
  84. Temat numeru: Rozdrabnianie i granulowanie

    06/2013 (30)
  85. Temat numeru: Przemysł wydobywczy surowców energetycznych

    05/2013 (29)
  86. Temat numeru: Silosy do zastosowań przemysłowych

    04/2013 (28)
  87. Temat numeru: Sytuacja na rynku kruszyw

    03/2013 (27)
  88. Temat numeru: Aparatura pomiarowa w aplikacjach wysokotemperaturowych

    02/2013 (26)
  89. Temat numeru: Polski rynek cementu i betonu

    01/2013 (25)
  90. Temat numeru: Postęp techniczny w konstrukcji młynów

    06/2012 (24)
  91. Temat numeru: Konstrukcje silosów aluminiowych

    05/2012 (23)
  92. Temat numeru: Europejski rynek tworzyw sztucznych

    04/2012 (22)
  93. Temat numeru: Zmiany technologiczne w produkcji kruszyw

    03/2012 (21)
  94. Temat numeru: Automatyzacja procesów

    02/2012 (20)
  95. Temat numeru: Polski rynek targowy

    Rozmowa z dr. inż hab. Lidią Gawlik zastepcą dyrektora IGSMiE 
    01/2012 (19)
  96. Temat numeru: Nauka dla przemysłu

    Rozmowa z dr. inż Szymonem Modrzejewskim
    06/2011 (18)
  97. Temat numeru: Nowoczesne technologie górnicze

    Węgiel polskie bogactwo narodowe
    05/2011 (17)
  98. Temat numeru: Transport, logistyka i magazynowanie

    03-04/2011 (16)
  99. Temat numeru: Automatyzacja procesów

    Innowacyjny mechatroniczny system manipulacyjny
    02/2011 (15)
  100. Temat numeru: Rynek kruszyw w Polsce

    Recykling gruzu powyburzeniowego
    01/2011 (14)
  101. Temat numeru: Przemyslowe systemy ważąco-dozujące 05-06/2010 (13)
  102. Temat numeru: Magazynowanie sypkich produktów spożywczych 04/2010 (12)
  103. Temat numeru: Transport pneumatyczny materiałów sypkich 03/2010 (11)
  104. Temat numeru: Rynek cementu w polsce 02/2010 (10)
  105. Temat numeru: Krajowy rynek automatyki przemyslowej 01/2010 (9)