Każdy rurociąg instalacji transportu pneumatycznego produktów sypkich składa się z odcinków prostych (rur), łuków oraz elementów łączących (złączki, kołnierze). Łuki mogą być wykonane jako gięte z rury, odlewane z żeliwa lub spawane z dwóch wytłoczonych połówek. Mogą spełniać dodatkowo kilka warunków: być dopuszczone do kontaktu z produktami spożywczymi czy też być odporne na wycieranie.
Andrzej Żelazo
Łuki gięte z rury
Typowe łuki gięte na zimno przeznaczone do instalacji transportu pneumatycznego produk¬tów sypkich są wykonywane z rur ze stali nierdzewnej AISI 304, o średnicach od 38,0 × 1,5 mm do 206,0 × 3,0 mm. Łuki takie powinny mieć promień gięcia ok. 10 razy większy od średnicy rurociągu (R = 10 D). Standardowe łuki wykonuje się o promieniu gięcia 500, 800 lub 1000 mm (najbardziej typowe). Możliwe jest też wykonanie łuków o promieniu 1200 lub 1500 mm. Każdy łuk jest zakończony odcinkami prostymi po 100 lub 200 mm (prosty koniec ułatwia spawanie lub założenie złączki). Dobrze zrobione łuki powinny być bez fałd i zadziorów (dopuszcza się minimalną owalizację). Łuki wykonane ze stali nierdzewnej AISI 304 lub czasem AISI 316 znajdują zastosowanie głównie w przemyśle spożywczym lub chemicznym.
Do produktów niewymagających wykonania rurociągów ze stali nierdzewnej można zastosować łuki z aluminium (trochę tańsze i lżejsze). Łuki aluminiowe produkowane są z rur o średnicach od 38,0 do 100,0 mm. Łuki te wykonuje się o promieniu gięcia 250, 500 lub 800 mm, a do niektórych średnic – nawet 1000 mm. Do produktów wycierających można zastosować łuki ze stali nierdzewnej z dodatkową obróbką cieplną (oznaczenie: HVA-Niro®). Takie łuki produkowane są w zakresie średnic typowych łuków wykonanych ze stali nierdzewnej AISI 304 i są 20–30 razy bardziej wytrzymałe na wycieranie od łuków typowych. W przypadkach specyficznych można zastosować łuki szklane (wykonane ze szkła borowo-krzemowego). Produkowane są one w średnicach: 47,0, 56,0 i 66,0 mm, o grubości ścianki 5 mm i promieniu gięcia 250 lub 500 mm. Średnica wewnętrzna odpowiada rurociągom 40,0 × 1,5 mm, 50,0 × 1,5 mm oraz 60,3 × 2,0 mm.
Wszystkie łuki standardowe produkuje się o kącie gięcia 90° lub 45°.
Łuki odlewane z żeliwa
Podczas transportu pneumatycznego produktów sypkich silnie wycierających oraz w przypadku transportu z dużymi prędkościami następuje znaczne wycieranie się łuków. W takim wypadku możemy zastosować łuki specjalne. Przykładem takiego łuku jest łuk specjalny typu GB, który eliminuje wycieranie się ścianek, a także mieszanie się surowców po ich zmianie. Łuki GB składają się z łuku o małym promieniu, specjalnie opatentowanej komory i dwóch kołnierzy łączących, a zasada ich działania polega na wirowaniu surowca podczas transportu, co powoduje toczenie się transportowanego surowca po surowcu wirującym. Dzięki temu nie ma wycierania ścianek łuku (surowiec nie trze o łuk) oraz niszczenia ziaren surowca (surowiec nie uderza o ścianki). Po zakończeniu transportu komora samoczynnie się oczyszcza, nie powodując zalegania surowca – można więc swobodnie stosować je w instalacjach wymagających nawet częstej zmiany transportowanego materiału.
Łuki specjalne typu GB mają dużo mniejszy promień od łuków standardowych, co oznacza, że dużo łatwiej je zabudować w instalacji. Potrzebują zdecydowanie mniej miejsca, co jest szczególnie ważne przy wykonywaniu modernizacji, podczas której układ hal i maszyn jest już ustalony i na łuki o dużym promieniu nie ma miejsca. Łuki GB produkowane są w zakresie średnic od DN 50 do DN 350 mm.
Łuki spawane z wytłoczonych arkuszy blachy
Trzecim rodzajem łuków są łuki spawane z dwóch wytłoczonych połówek. Tutaj przykładem mogą być łuki systemu rurowego Jacob. Produkowane są ze stali węglowej malowanej proszkowo lub ocynkowanej, a także ze stali nierdzewnej AISI 304 lub AISI 316.
Znajdują one zastosowanie głównie przy większych średnicach oraz przy zdecydowanie niższych ciśnieniach transportowych (system rurowy Jacob może być stosowany do ciśnienia 0,5 bar). Łuki produkowane są o promieniu R = 1 D i R = 2 D (dla niektórych średnic też o promieniu R = 5 D). W standardzie wytwarzane są z blachy o grubość 1, 1,5 lub 2 mm (a dla łuków wykonanych ze stali węglowej również z blachy o grubości 3 mm).
