Dobrochna Sajdak-Chudzik: Szacuje się, że światowy potencjał biomasy wynosi ok. 150 mld ton rocznie, z których w gospodarce wykorzystuje się tylko 6 mld ton. Wykorzystanie biomasy na cele energetyczne jest stosunkowo niewielkie i w praktyce produkcja energii z tego surowca pokrywa kilkanaście procent światowego zapotrzebowania na energię. Na jakim poziomie kształtuje się zużycie biomasy w Polsce i czy na przestrzeni ostatnich lat można zaobserwować jakiś wyraźny wzrost w tym zakresie?
Ryszard Gajewski: Odnawialne źródła  energii (OZE), a przede wszystkim biomasa, odgrywają coraz większe znaczenie przy produkcji energii elektrycznej i ciepła. Przyglądając się światowym trendom rozwoju rynku OZE, przewiduje się, że biomasa może odegrać istotną rolę w produkcji „zielonej energii”. Pomimo, że jednym z najbardziej rozwiniętych aktualnie rynków OZE jest produkcja energii elektrycznej za pośrednictwem farm wiatrowych, biomasa wkrótce stanie się równie konkurencyjna.
Wykorzystanie OZE powinno być ściśle powiązane z lokalnymi zasobami oraz warunkami klimatycznymi (wiatr, słońce, woda, geotermia czy biomasa). Polska jako kraj o rolniczym charakterze, z dużymi zasobami ziemi, naturalnie wpisuje się w cykl produkcji i zagospodarowania biomasy. Obserwując produkcję „zielonej energii”, widać, że głównym jej źródłem w naszym kraju jest paliwo biomasowe, które wykorzystywane jest przede wszystkim przez energetykę wielkoskalową. Zapotrzebowanie na biomasę rośnie z roku na rok. Wykorzystanie biomasy w energetyce zawodowej w 2010 r. wyniosło 4,4 mln ton, w 2011 r. było to już 5,3 mln ton, a zapotrzebowanie na rok 2012 szacuje się na ok. 6,5 mln ton. Jeżeli ten trend nadal się utrzyma  i produkcja „zielonej energii” i ciepła będzie wytwarzana w podobnej strukturze jak obecnie, to w 2020 r. zapotrzebowanie na biomasę wyniesie ok. 20 mln ton.
D.S.-Ch.: Polska jest jednym z czołowych producentów drewna w Europie. Jakie technologie dominują, jeśli chodzi o zagospodarowanie odpadów drzewnych w naszym kraju?
R.G.: Gospodarka leśna prowadzona przez Lasy Państwowe jest zaplanowana na wiele lat i bardzo dobrze realizowana. Główne źródło biomasy leśnej na cele energetyczne stanowią pozostałości pozrębowe, drewno opałowe oraz pozostałości z przemysłu drzewnego i meblarskiego. W Polsce nie ma zaawansowanych technologii zagospodarowania odpadów drzewnych. Trociny (produkt uboczny z przecierania drewna)  wykorzystywane są głównie do produkcji peletu, brykietu (i w takiej formie dostarczane do elektrowni lub elektrociepłowni) lub bezpośrednio spalane w kotłach biomasowych. Pozostały asortyment odpadów drzewnych, w postaci np. zrzynów, zrzezów lub kory, rozdrabniany jest do postaci zrębki.

 D.S.-Ch.: Źródłem biomasy są nie tylko odpady z produkcji leśnej czy rolniczej. Coraz częściej hoduje się specjalne rośliny wykorzystywane w produkcji energii. Jakie plantacje roślin energetycznych zakłada się w Polsce? Czy nadążamy w tym zakresie za europejskimi trendami?
R.G.: Potencjał techniczny biomasy leśnej oraz agrobiomasy szacowany jest na ok. 20 mln ton/rok. Potencjał ten jest zmienny i zależy od obszaru zasiewów zbóż oraz plonów w danym roku. Energetyka wielkoskalowa potrzebuje stałych i stabilnych dostaw biomasy i nie może sobie pozwolić na braki tego surowca na rynku spowodowane np. zmienną modą na dane uprawy. Jedyną formą dającą gwarancję dostaw są dedykowane uprawy roślin energetycznych. Tego rodzaju uprawy zajmują obecnie ok. 12,5 tys. hektarów w skali kraju. Jestem gorącym zwolennikiem rozwoju tego typu plantacji. Główne rośliny uprawiane na cele energetyczne to: wierzba (ok. 7,5 tys. hektarów), topola (ok. 2,5 tys. hektarów) oraz miskantus (ok. 1,5 tys. hektarów). Bardzo dobre efekty w Europie przynoszą dedykowane uprawy topoli. W Polsce uprawy te, obok upraw wierzby, mogą być głównym źródłem biomasy wykorzystywanej przez energetykę. Istotnym elementem zakładania tego typu plantacji jest bliska lokalizacja miejsca spalania i wytwarzania energii elektrycznej i ciepła.
D.S.-Ch.: Pelety i brykiety to coraz częściej stosowane paliwo. Proszę powiedzieć, jakie są ich zalety i gdzie można je stosować.
R.G.: Biomasa jest typowo lokalnym paliwem i powinna być wykorzystywana głównie przez rozproszone kogeneracyjne jednostki, jak również przez lokalnych odbiorców. Przetwarzanie biomasy pierwotnej do postaci peletu czy brykietu ma swoje uzasadnienie. Podstawowe to takie, że może w tej postaci być transportowana na większe odległości, ma większą gęstość nasypową oraz wyższą kaloryczność. Wykorzystywanie peletu jako paliwa w indywidualnych gospodarstwach domowych może zastąpić kotły olejowe czy wysłużone piece węglowe. Nowoczesne kotły biomasowe wykorzystujące paliwo w postaci peletu są bardzo wygodne w obsłudze, bezpieczne i dające komfort użytkownikom. Paliwo w postaci peletu jest również bardzo chętnie wykorzystywane przez energetykę, ze względu na łatwość transportu, magazynowanie i parametry kaloryczne zbliżone do węgla.
 D.S.-Ch.: O tym, że branża peletów i brykietów w Polsce rozwija się, może świadczyć fakt, że od kilkunastu lat odbywają się specjalistyczne targi z tej dziedziny np. Pellets Expo&Brykiet Expo w Bydgoszczy. Jakie tendencje można zaobserwować na rynku peletów i brykietów w Polsce? Czy pojawiają się jakieś nowe rozwiązania technologiczne w tym obszarze - jeśli tak, to jakie?
R.G.: Produkcja peletu i brykietu stale rośnie. Produkcję peletu  szacuje się aktualnie na ok. 750 tys. ton/rok. W ostatnim okresie powstało dużo nowych linii technologicznych do jego produkcji, w szczególności zaś do tzw. agropeletu. Nowością na rynku są także mobilne linie do produkcji peletu, z wydajnością ok. 1,2-1,5 t/h. Z ekonomicznego punktu widzenia,, uwzględniając dostępność biomasy i koszty jej transportu, celowym wydaje się wykorzystanie właśnie mobilnych linii produkcji peletu.. Jeżeli zapotrzebowanie energetyki wielkoskalowej na biomasę będzie rosło w takim tempie jak obecnie, to rynek peletu będzie nadal dynamicznie się rozwijał, i także biomasa pierwotna, taka jak słoma czy siano (trawy), będzie przetwarzana do postaci peletu czy brykietu.
 D.S.-Ch.: Kolejnym surowcem jest ziarno energetyczne. Proszę wyjaśnić, jakie technologie stosuje się w wykorzystaniu ziarna do celów grzewczych, jakie doświadczenia w tym zakresie posiadają kraje europejskie, a jakie Polska? Jakie są zalety ziarna energetycznego i czy jego stosowanie jest opłacalne?
R.G.: Wykorzystywanie ziarna na cele energetyczne to - moim zdaniem - tzw. temat zastępczy. Nie znam przykładów wykorzystywania na masową skalę ziarna jako paliwa biomasowego. Opinie dotyczące tego tematu, wypowiadane przez fachowców w dziedzinie energetyki, są raczej jednoznaczne i negatywnie oceniają możliwości spalania ziarna. Nie zmienia to faktu, że w skali indywidualnych gospodarstw domowych wykorzystanie ziarna ma sens i jest realizowane od wielu lat. Ziarno może zastąpić węgiel, olej opałowy lub inne paliwa kopalne. Ponadto, w sytuacjach gdy w danym roku wystąpiła nadprodukcja ziarna lub  klęska żywiołowa doprowadziła do produkcji ziarna bardzo złej jakości, to ekonomicznie uzasadnione jest wykorzystanie takiego paliwa przez energetykę wielkoskalową.
 D.S.Ch.: Polska Izba Biomasy powstała w 2004 r. i obecnie zrzesza ponad 100 podmiotów z branży. Proszę powiedzieć jakie są główne obszary działalności Izby i w jakie projekty Państwo się angażujecie?
R.G.: Polska Izba Biomasy funkcjonuje od 8 lat, skupia ponad 100 członków. Rotacja członków jest dość duża, bo branża jest dynamiczna i ciągle się rozwija. Główni członkowie Izby to przede wszystkim producenci kotłów biomasowych, plantatorzy roślin energetycznych, producenci linii technologicznych peletu i/lub brykietu oraz firmy zajmujące się obrotem i transportem biomasy. Podstawowe obszary działalności Izby to udział w pracach legislacyjnych (ustawa o OZE) oraz reprezentowanie członków przed organami administracji rządowej i samorządowej. Uczestniczymy także w imprezach targowych, konferencjach, a przede wszystkim zajmujemy się promocją OZE, ze szczególnym uwzględnieniem biomasy.
D.S.-Ch.: Dziękuję za rozmowę.