Silosy same w sobie nie mają źródeł zapłonu – poza sytuacjami, w których są w nich materiały o tendencjach do samozapłonu, np. biologicznie aktywne ciała stałe.
Roman Burgiel
Oznacza to, że w silosach nie występuje znaczące zagrożenie wybuchowe (patrz RYS. 1 – pięć czynników koniecznych do zaistnienia wybuchu pyłu). Niemniej jednak istnieje ryzyko, że źródło zapłonu dostanie się do silosu w trakcie jego załadunku. Silosy, które są zamontowane na zewnątrz pomieszczeń, wymagają wyposażenia w układy zabezpieczające w postaci klap eksplozyjnych, natomiast te, które są wewnątrz pomieszczeń, należy wyposażyć w układy bezpłomieniowego odprężania silosów lub systemy tłumienia wybuchu. W zależności od typu materiału, który jest transportowany do silosu, można również zastosować środki zapobiegające dostaniu się źródła zapłonu. Jednym z rozwiązań jest np. zastosowanie detektorów iskier wraz z układami ich gaszenia lub też zaworów odcinających, niepozwalających na przedostanie się iskier do układu. Równocześnie jednak zastosowanie jednego z rozwiązań musi być gruntownie przeanalizowane i skonsultowane z ekspertami z zakresu zabezpieczeń przeciwwybuchowych.
RYS. 1 Pięć czynników koniecznych do zaistnienia wybuchu pyłu
Odpylanie, filtry przemysłowe
Prawdopodobieństwo wybuchu w przemysłowych filtrach odpylających jest znaczne, dlatego też w trakcie doboru urządzenia należy gruntownie przeanalizować, czy proces podlegający odpylaniu nie jest wybuchowy, a tym samym, czy wymaga zastosowania systemów zabezpieczających przed wybuchem. Głównymi przyczynami zwiększonego ryzyka wybuchu w filtrze jest fakt, że iskry oraz inne ciepłe cząstki stałe mogą dostać się do systemu wraz z odciąganym pyłem z procesu. Najbardziej krytycznym momentem działania instalacji odpylającej jest proces samooczyszczania filtra poprzez rewersyjny przepływ sprężonego powietrza lub powietrza wprowadzonego do filtra przez dodatkowy wentylator. Proces ten ma na celu otrzepanie wkładów filtracyjnych (worków lub nabojów) i umieszczenie pyłu w leju filtra, a następnie usunięcie go na zewnątrz. Ten proces prowadzi do znaczącego wzrostu koncentracji pyłu wewnątrz filtra. Filtry odpylające (odpylacze) pracujące z pyłami o charakterze wybuchowym, co opisuje współczynnik Kst, muszą być wewnątrz pomieszczeń zabezpieczone przed ryzykiem wybuchu za pomocą bezpłomieniowego odprężania filtrów lub systemów tłumienia wybuchu, a na zewnątrz pomieszczeń – za pomocą paneli eksplozyjnych.
Jeżeli drogi komunikacyjne w zakładzie znajdują się w zasięgu energii wybuchu pochodzącego z odpowietrzania filtra poprzez panele wybuchowe, to należy zastosować dodatkowe moduły powodujące odchylenie fali wybuchowej w taki sposób, aby drogi komunikacyjne były niezagrożone (RYS. 2). Dotyczy to również innych przestrzeni, w których mogą znajdować się ludzie.
RYS. 2 Przykład zmiany kierunku fali wybuchowej filtra
Kompleksowość w podejściu do zabezpieczenia przed wybuchem
Wszystkie procesy, w których występuje ryzyko wybuchu, mogą być zabezpieczane oddzielnie. Najbardziej jednak ekonomiczne jest podejście kompleksowe, obejmujące wszystkie interakcje występujące w procesie produkcyjnym z uwzględnieniem najbardziej zagrożonych miejsc i momentów. Profesjonalne i kompleksowe rozwiązania mają swoją cenę – ale oczywiście często są tańsze od rozwiązań proponowanych przez niektórych oferentów stosujących metodę maksymalnie kosztownych projektów nawet tam, gdzie nie są one konieczne. Trzeba również mieć na uwadze, że na koszt całkowity zastosowanych rozwiązań składa się zarówno koszt inwestycyjny, jak i koszt eksploatacyjny, który w wielu przypadkach jest znaczący.
Zastosowanie zabezpieczeń przeciwwybuchowych w poszczególnych procesach i instalacjach jest niezbędne i powinno być oferowane przez doświadczonych projektantów i dostawców kompleksowych systemów. Podczas montowania tych zabezpieczeń należy uwzględniać nawet ewentualną modyfikację samego procesu – w celu osiągnięcia maksymalnego bezpieczeństwa i optymalnych kosztów.
Na rynku polskim działają tylko nieliczne firmy mające doświadczenie w projektowaniu instalacji zgodnej z dyrektywą ATEX i umiejące poprawnie zaprojektować system pod kątem procesu, któremu ma służyć, a równocześnie proponujące optymalne sposoby zabezpieczenia przeciwwybuchowego takiego systemu. Należy mieć na uwadze, że zabezpieczenie systemu to nie tylko filtr wyposażony w jakieś rozwiązanie (nawet najbardziej renomowanej firmy), to przede wszystkim właściwie przemyślany proces – wszystkie elementy składowe systemu wraz z analizą miejsc montażu elementów i wynikające z tego konsekwencje.Innym, nie mniej istotnym elementem jest sprawa dokumentacji. Zastosowane do takich instalacji urządzenia są w myśl norm tzw. urządzeniami nieskończonymi, a na projektancie i wykonawcy spoczywa obowiązek zaprojektowania i zmontowania układów w taki sposób, aby z tego powstało nowe, kompletne i bezpieczne urządzenie – instalacja.Całość tych działań projektowo-wykonawczych oraz uruchomieniowo-regulacyjnych musi następnie być właściwie udokumentowana, a całość dokumentacji przekazana inwestorowi.
