W przemyśle chemicznym, spożywczym, w przetwórstwie tworzyw sztucznych czy też w branży materiałów budowlanych mamy do czynienia z instalacjami transportu pneumatycznego. Transport pneumatyczny produktów sypkich to (ogólnie mówiąc) przenoszenie cząsteczek produktu w strudze powietrza w zamkniętym rurociągu na określoną odległość. Obojętnie, czy mamy do czynienia z transportem nadciśnieniowym, czy podciśnieniowym, zawsze występują te same elementy. Są to rury, łuki i złączki. Transport wentylatorowy może być też realizowany na elementach systemu rurowego Jacob.
Andrzej Żelazo
Złączki Eurac
Podstawowym elementem służącym do łączenia elementów rurociągów transportu pneumatycznego ze sobą są złączki Eurac. Są one produkowane w kilku typach: „L”, „M”, „HL’ oraz „H”. Złączki „L” oraz „M” wytwarzane są w średnicach od 38,1 do 114,3 mm. Złączki wykonane ze stali nierdzewnej AISI 430 mają śruby zrobione ze stali węglowej ocynkowanej, a złączki ze stali AISI 304L – śruby ze stali nierdzewnej. Długość złączek „L” wynosi 100 mm, a długość złączek „M” – 150 mm. Złączki typu „HL” produkowane są do średnicy 168,3 mm, a złączki typu „H” – do średnicy 219,1 mm. Złączki typu „HL” oraz „H” wytwarzane są standardowo ze stali węglowej ocynkowanej. Różnią się one między sobą płaszczem wewnętrznym (złączki typu „HL” mają płaszcz zredukowany, a złączki typu „H” – płaszcz pełny) oraz grubością śrub: M16 (do złączek typu „H” powyżej średnicy 88,9 mm) oraz M12 (do złączek typu „HL” powyżej średnicy 88,9 mm). Złączki typu „HL” oraz „H” mają standardową długość L = 150 mm. Są one także produkowane w długościach L = 200 mm lub L = 250 mm.
Złączka Eurac składa się z następujących elementów: płaszcza zewnętrznego, zredukowanego płaszcza wewnętrznego (tylko na części obwodu) – dotyczy to złączek „L”, „M”, „HL” – płaszcza wewnętrznego pełnego na całym obwodzie (w przypadku złączek typu „H”), uszczelnienia, śrub mocujących oraz paska lub nitów do odprowadzania ładunków elektrostatycznych. Uszczelnienia w złączkach mają grubość g = 3 mm i są elementami zamiennymi (mogą się zużywać i można je wymieniać samodzielnie). Są one wykonane z następujących materiałów: białego NBR (ma dopuszczenie do kontaktu z produktami spożywczymi – atest PZH – jest zgodny z CE 1935/2004, FDA i REACH 1907/2006 oraz może pracować w zakresie temperatur od -30°C do +110°C), czarnego SBR (może być używany w zakresie temperatur od -30°C do +80°C), silikonu VMQ (pracującego w zakresie temperatur od -60°C do +225°C), czarnego vitonu FPM (wykorzystywanego w zakresie temperatur od -20°C do +250°C), niebieskiego silikonu (ma dopuszczenie do kontaktu z produktami spożywczymi i może pracować w zakresie temperatur od -40°C do +180°C, a dodatkowo jest wykrywalny na detektorach metali). Do instalacji transportu podciśnieniowego lub instalacji centralnego odkurzania stosowane są głównie złączki typu „L” lub „M”, a do instalacji transportu ciśnieniowego używane są raczej złączki typu „HL” lub „H”.Zalety złączek Eurac to: prosta budowa, łatwość montażu, zapewnienie połączenia elektrycznego pomiędzy rurami, wykonanie ze stali nierdzewnej AISI 430 lub AISI 304L, krótki czas dostawy (większość złączek dostępna jest z magazynu w Polsce).
RYS. 1 Każda złączka ma na obudowie napis Eurac®, typ złączki (w tym przypadku „L”) oraz podaną średnicę (w tym wypadku ϕ 50/50,8 mm, czyli 2″). Złączka na ilustracji ma długość L = 100 mm (dwie śruby), pasek lub nity do odprowadzenia ładunków elektrostatycznych oraz biały wkład uszczelniający wykonany z NBR
Zasada łączenia rur i łuków za pomocą złączek Eurac jest niezwykle prosta. Złączkę nasuwamy na jedną rurę, wsuwamy drugą rurę i skręcamy złączkę śrubami. Dobrze jest zaznaczyć wcześniej na rurze, jak głęboko należy ją wsunąć w złączkę
FOT. 1 Złączka Eurac typu „L” FOT. 2 Złączka Eurac typu „HL”
Łuki o dużym promieniu
Najczęściej w instalacjach transportu pneumatycznego stosowane są łuki o promieniu gięcia R = 10D (10 × średnica rurociągu). Najbardziej popularne są łuki gięte na zimno o promieniu gięcia R = 500, 800 lub 1000 mm. Wykonane są one ze stali nierdzewnej AISI 304 (też AISI 316) i mają grubości ścianki g = 1,5 mm (w wypadku średnic do 60,3 mm) oraz g = 2 mm (jeśli średnice przekraczają 60,3 mm). Każdy łuk zakończony jest odcinkami prostymi (z reguły po 100 lub 200 mm), tak aby można było go łączyć z innymi elementami za pomocą obejm rurowych. Łuki wytwarzane są w zakresie średnic od 38,1 mm do 219,1 mm. Łuki o największych średnicach mogą być produkowane o promieniu R = 1200 mm lub R = 1500 mm. Dla niektórych średnic możliwe jest wykonanie łuków o grubości ścianki g = 3 lub g = 4 mm. Standardowo łuki produkowane są o kątach 90, 45 lub 30°.
Przy dużych wydajnościach (dużych prędkościach) lub bardzo wycierającym produkcie stosowane są łuki ze stali AISI 304 po specjalistycznej obróbce cieplnej (oznaczenie HVA Niro®). Łuki takie są ok. 25 razy bardziej wytrzymałe na wycieranie od łuków standardowych.
FOT. 3, 4 Wykonane ze stali nierdzewnej łuki o dużym promieniu
System Jacob
Transport pneumatyczny o ciśnieniu do 0,5 bar może być realizowany za pomocą elementów systemu rurowego Jacob. Wszystkie elementy tego systemu zakończone są specjalnymi wywijanymi obrzeżami – o wielkości 6 mm (do połączeń na obejmy żłobkowe). Połączenia łączone za pomocą obejm żłobkowych (dwuśrubowych lub Quick Connect) mogą być uszczelniane uszczelkami lub masą uszczelniającą. Uszczelki mogą być wykonane z NBR (szare), silikonu (białe lub niebieskie), EPDM (czarne) lub FKM (czerwone). Elementy systemu wytwarzane są w zakresie średnic od DN 60 do DN 630. Obejmy mogą być wykonane ze stali węglowej ocynkowanej (galwanicznie) lub ze stali nierdzewnej AISI 304. Elementy systemu Jacob produkowane są ze stali węglowej malowanej (standardowo malowanej proszkowo farbą RAL 7032), stali węglowej ocynkowanej (standardowo cynkowanej ogniowo, o grubości powłoki 60 μm) lub stali nierdzewnej (AISI 304/304L, AISI 316Ti, AISI 316L). W standardzie elementy mają grubość ścianki g = 1 lub g = 2 mm (niektóre elementy też g = 1,5 mm). Podstawowymi elementami systemu Jacob są: rury, segmenty, łuki, trójniki, redukcje, przepustnice, zasuwy, wzierniki, przesypy dwudrogowe i wielodrogowe. Przepustnice, zasuwy i przesypy mogą być wykonane z napędem ręcznym, elektrycznym lub pneumatycznym.

